Нумаях пулмасть Тӑвай районӗнчи Тенеяльне Литва Республикинчи ҫамрӑк тӗпчевҫӗ ҫитсе курнӑ. Вӑл чӑваш халӑхӗн историйӗпе кӑсӑкланнӑ. Чӑваш халӑхӗн кун-ҫулӗ вӑрӑм, вӑл паян та кӑсӑклӑ. Чылай ҫул хыҫа юлнӑ май культуринче, йӑли-йӗркинче улшӑнусем пулнӑ.
Литва тӗпчевҫи Тенеяльӗнче тӗне кӗмен чӑвашсем пуррине пӗлнӗ иккен. Вӑл вӗсен йӑли-йӗркине тӗпчесе пӗлесшӗн пулнӑ.
Тӗпчевҫӗ чӑвашсен авалхи тумӗ, ӗҫӗ-хӗлӗ пирки, чӳк тумалли, киремет вырӑнӗсемпе кӑсӑкланнӑ. Тивӗҫлӗ канӑва тухнӑ Клавдия Ахтямова, унӑн мӑшӑрӗ тӗне кӗмен чӑваш, ӑна ялти ватӑсем патне илсе кайнӑ.
Культура ӗҫченӗсем ялти тӗне кӗмен чӑвашсен йӑли-йӗрки пирки каласа кӑтартнӑ. Вӗсем Роза Анатольевнӑн пӗр ӗмӗр каялла тӗртсе тунӑ пусмаран ҫӗленӗ кӗписемпе, сурпансемпе паллаштарнӑ. Вӗсем клубра упранаҫҫӗ.
Тӗпчевҫӗ чӑваш хӗрарӑмӗн тумӗпе кӑсӑкланнӑ. Роза Ермолаева хӑй хатӗрленӗ хушпупа паллаштарнӑ. Тӗпчевҫӗ тумӑн кашни ҫӗввине, тӗррине ӳкерсе илнӗ.
Ял ҫыннисем хӑнана сурпан тата пушӑтран хуҫа ҫыхнӑ ҫӑпата парнеленӗ. Вӗсем ҫамрӑк хӗре чӑвашла тумлантарса пурте пӗрле сӑн ӳкерӗннӗ.
Пӗрремӗш каналӑн «Сасӑ. Ачасем» кӑларӑмӗ хӑш-пӗр тӑрӑхри культура ӗҫченӗсем валли евӗрлемелли проект евӗр пулса тӑрать. Ӑна Пелагея, Дмитрий Билан юрӑҫсем тата Максим Фадеев музыкант, композитор, продюсер йӗркелесе пыраҫҫӗ. Конкурса ҫичӗ ҫултан пуҫласа 14 ҫулчченхисем хутшӑннӑ. Конкурса йӗркелекенсем вӗсене питӗ тӗплӗн суйласа илнӗ тесе ӗнентереҫҫӗ.
Тӑвай районӗнчи Кивӗ Элпуҫ ялӗнчи Культура ҫуртӗнче нумаях пулмасть «Сасӑ. Ачасем» ача-пӑча хушшинче ӑмӑрту ирттернӗ. Унта юрлама кӑмӑллакан хӗрачасемпе арҫын ачасене йыхравланӑ. Вӗсенчен кашниех хӑйӗн пултарулӑхне кӑтартма ӑнтӑлнӑ. Мускаври проектри шаях ҫитеймеҫҫӗ пулин те кивӗ элпуҫ тӑрӑхӗнчисем те ҫӗнтерӳшӗн хытах ӑнтӑлнӑ. Ялсенче музыка шкулӗсем ҫук пулин те пултаруллисем унта ҫук мар-ҫке. Пултарулӑхӗпе теприсем, тен, ятарлӑ шкулта пӗлӳ пухакансенчен те ирттереҫҫӗ-тӗр...
Тӑвай районӗнчи вулавӑшра кӗнеке-билигвсем пур-мӗн. Вырӑссен тата ют ҫӗршыври паллӑ классиксен кӑларӑмӗсене, икӗ чӗлхепе тухнӑскерсене, вулавӑша парнеленӗ.
Тӑвайри тӗп вулавӑша кунашкал 69 кӗнеке килсе ҫитнӗ. Вулавӑш Анна Ахматовӑн вырӑсла тата итальянла тухнӑ сӑвӑсене пуххипе, Михаил Лермонтовӑн вырӑсла, пӑлхарла, венгрла, грекла, испанла, итальянла тата ытти чӗлхепе пичетланнӗ «Демон» кӗнекипе пуянланнӑ. Ҫавӑн пекех ҫӳлӗксем ҫинче Австри, Германи, Швейцари ҫыравҫисен хайлавӗсем вырӑн тупнӑ. Вӗсене Михаил Рудницкий куҫарнӑ.
Икӗ чӗлхеллӗ кӗнекесене ҫӗртме уйӑхӗнчех парнеленӗ. Унпа ытларах шкулта вӗренекенсем усӑ кураҫҫӗ. Акӑлчанла ытларах вулаҫҫӗ-мӗн.
Росреестрӑн Чӑваш Енри управленийӗ хутсем йышӑнакан тата паракан «чӳречесене» хупма тытӑннӑ. Кун пек йышӑну харӑсах темиҫе района пырса тивнӗ.
Куҫман пурлӑх регистрацилемелли тата ун тӗлӗшпе туса ирттерекен ытти ӗҫе тӑвас тесен Росреестрӑн Элӗк, Шупашкар, Шӑмӑршӑ, Тӑвай, Канаш, Сӗнтӗрвӑрри районӗсенчи, Ҫӗнӗ Шупашкар хулинчи уйрӑмне кайма тӑмасть, мӗншӗн тесен вӗсенче ҫак уйӑхран йышӑнма пӑрахнӑ. Шӑмӑршӑ районӗнче хутсене нумай ӗҫ тӑвакан центрта кӑна йышӑнаҫҫӗ. Шупашкарти нумай ӗҫ тӑвакан центрти икӗ офисра 13 «чӳречерен» виҫҫӗшне хупнӑ, вӗсенче халӗ пурӗ 52 «чӳрече» ӗҫлет. Вӗсем кирлӗ хутсене йышӑнаҫҫӗ те, параҫҫӗ те.
Районсенчи «чӳречесене» хупни ҫынсене пулӑшу кӳрессине начарлатмалла мар тесе шухӑшлаҫҫӗ иккен Росреестрта, мӗншӗн тесен хутсене Кадастр палатин офисӗсенче е нумай ӗҫ тӑвакан центрсенче те йышӑнаҫҫӗ.
Тӑвай районӗнчи Элпуҫ ял тӑрӑхӗнче «Таса ҫырансем» экологи акцийӗпе килӗшӳллӗн юханшывсене, пӗвесене ҫӳп-ҫапран тасатнӑ. Вӗсем ятарласа шӑматкунлӑх ирттернӗ.
Аль пӗве хӗррине халӑх тата ял тӑрӑхӗн администрацийӗ, Канаш хулинчи вӑй-хал культурипе спорт комплексӗн ӗҫченӗсемпе спортсменӗсем пулӑшнипе икӗ контейнер ҫӳп-ҫап пухнӑ. Нӳшкассинче Гавриловсен тата Волковсен ҫемйисем юханшыв хӗррине тирпей-илем кӗртнӗ.
Ҫӗнҫырма ялӗнче ҫамрӑксем пӗве тата юханшыва хӗррисене ҫӳп-ҫапран тасатнӑ.
Акци ҫынсене ҫутҫанталӑка упрамаллине ӑнланма пулӑшать. Халӑх экологишӗн кашни кунах тӑрӑшмаллине чухласа урамсене, пӗвесене, юханшывсене, парксене тирпей-илем кӗртме тухать.
Раҫҫейӗн Пенси фончӗн Чӑваш Енри уйрӑмӗнчен пӗлтернӗ тӑрӑх, «2014 ҫулхи чи лайӑх страхователь» пӗтӗм Раҫҫейри конкурса пӗтӗмлетнӗ. Унта Чӑваш Енри 17,5 пин организаципе ҫынсене тара тытса ӗҫлеттерекен усламҫӑ куҫӑнсӑр майпа хутшӑннӑ.
Чи лайӑххисене палӑртнӑ чух пенси тата медицина страхованийӗ валли укҫа епле куҫарса пынине, отчета хальхи технологисемпе тӑратнине, вӑл е ку организаципе усламҫӑ пирки ҫынсем ҫӑхавланипе ҫӑхавламаннине, ӗҫ укҫи регионта пурӑнма кирлӗ чи пӗчӗк виҫепе килӗшсе тӑнипе тӑманнине тата ытти хӑш-пӗр саманта шута илнӗ.
«500 ҫынтан ытла ҫынлӑ страхователь» ушкӑнра Шупашкарти «Керамика» общество, Шупашкарти строительство материалӗсен савучӗ, Шупашкарти 2-мӗш номерлӗ ҫӑкӑр савучӗ тата кану вӑхӑтӗнче тӑхӑнмалли ҫи-пуҫ кӑларакан «ХСН» общество ҫӗнтернӗ.
«100 ҫынтан пуҫласа 500 ҫын таран ӗҫлекен страхователь» ушкӑнра Елчӗк районӗнчи «Комбайн» ял хуҫалӑх кооперативӗ, Ҫӗрпӳри 139-мӗш номерлӗ ҫул-йӗрпе эксплуатаци предприятийӗ, Тӑвай районӗнчи «Акконд-агро» фирма, Ҫӗнӗ Шупашкарти «Хӗвел» общество мала тухнӑ.
«100 ҫынтан сахалтарах ҫынлӑ страхователь» ушкӑнра лайӑххисен шутне Йӗпреҫ районӗнчи «Ҫӗнтерӳшӗн» хаҫат редакцийӗ, Канашри «Северяночка» предприяти, Ҫӗмӗрлери «Юсав мастерскойӗ тата автофургон енӗпе ӗҫлекен конструктор бюровӗ» АУО, Патӑрьелти «Батыревское» АХО палӑрнӑ.
Ку вырсарникун, ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, «Раҫҫей 1» телеканал эфирӗнче Дмитрий Киселевӑн «Вести недели» автор программинче Чӑваш Республикине халалланӑ ятарлӑ репортаж тухӗ.
Телеканалӑн ӳкерӳ ушкӑнӗ Тӑвай тата Ҫӗрпӳ районӗсенче пулса курнӑ. Вӗсем унта хресчен фермер хуҫалӑхне, акушер пунктне кӗрсе тухнӑ.
Кунсӑр пуҫне федераци телеканалӗн телекамера объективне Шупашкарти федераци травматалоги, ортопеди тата эндопротезировани центрӗ, Трактор савучӗ, «Олимпийский» стадион, Чӑваш драма театрӗ тата ыттисем лекнӗ.
«Вести недели» вырсарникун эфира каҫхи 8 сехетре тухӗ.
Шӑп та лӑп эрне каялла, иртнӗ вырсарникун, Тӑвай районӗнчи Кивӗ Элпуҫ ял тӑрӑхӗнче экологи вырсарникунлӑхне ирттернӗ. Малтанхи кун каҫхине ял старостисемпе хастарсем ыран урама тирпейлеме тухмалла тесе килсерен ҫӳренӗ. Тепӗр кунне, ирхи тӑххӑрта, пӗрин хыҫҫӑн тепри урама тухнӑ. Кам михӗ илсе тухнӑ, кам — карҫинкка.
Кивӗ Элпуҫра 50 ҫын ӗҫе кар тӑрса тухнӑ. Пурте усӑ куракан вырӑнсене тирпейлекенсен ҫумне хӑйсен килӗ умне тасатакансене хушсан йыш тата пысӑкрах пулнӑ.
Вырсарникунлӑха ҫамрӑксемпе утмӑлтан иртнӗ арҫынсем уйрӑмах хастар хутшӑннине пӗлтереҫҫӗ вырӑнти ял тӑрӑхӗнче. Ҫынсем темиҫе сехетре 4 прицеплӑх пуҫтарнӑ. Ӗҫе вӗҫленӗ хыҫҫӑн ял старостине суйламалли пуху ирттернӗ. Староста пулма пултарать тесе ҫынсем Андрей Моисеева суйланӑ.
Тӑвай районӗнчи Тушкилти драма кружокӗн членӗсем пӗринче савӑнӑҫлӑ каҫ ирттернӗ. Программӑна Елена Тюдюкина «А я все летала», «За четыре моря», «Цунами» юрӑсемпе уҫнӑ.
Клуб заведующийӗ Н. Георгиева хӑйсен кулленхи ӗҫӗ-хӗлӗпе паллаштарнӑ.
Унтан вырӑнтисем А. Чабановӑн «Вӗлтӗрен кайӑкӗ» камитне кӑтартнӑ. Курма халӑх нумай пухӑннӑ. Вылякансем чӑн-чӑн артистсенчен пӗрре те кая мар тесе хакланӑ ентешӗсене ял ҫыннисем.
О. Максимовапа Л. Григорьева Анук инкен качча кайнӑ, хулара пурӑнакан хӗрӗсен Мариҫпе Таиҫ сӑнарӗсене ӑста калӑпланӑ. Н. Цыгановапа А. Васильев каччӑпа хӗр сӑнарӗсемпе пурнӑҫри чи илемлӗ юратӑва кӑтартса пама пултарнӑ.
Куракансем кӑмӑллӑ юлни тӑвӑллӑн алӑ ҫупнинченех курӑнчӗ тесе пӗлтерет асӑннӑ районти «Ял ӗҫченӗ» хаҫат.
Иртнӗ эрнекун вӗренӳ институтӗнче черетлӗ хут «Туслӑх хӗлхемӗ» фестивалӗн республика тапхӑрӗ иртрӗ. «Наци фестивальне хутшӑнакансен йышӗ ҫулсерен ӳссех пырать, район тапхӑрӗнче ҫӗнтернӗ 50 ача икӗ номинацире хӑйсен пултарулӑхне кӑтартрӗҫ», — тесе пӗлтерет вӗренӳ институчӗн сайчӗ.
Чи малтанах «Ҫӑлтӑрчӑк» конкурса хутшӑнакансен пилӗк станци витӗр тухма тиврӗ. Унта вӗсем чӑваш культурине тата чӗлхине мӗн шайра пӗлнине кӑтартрӗҫ. Фестиваль вӗҫӗнче ачасен пултарулӑх тупӑшӑвӗ, юрӑ юрлани, ташӑ ташлани, харпӑр хӑй сӑввисене вулани пулчӗ.
Жюри палӑртнӑ тӑрӑх «Туслӑх хӗлхемӗнче» ҫак ачасем мала тухрӗҫ:
Чӑваш шкулӗн программипе ӗҫлекен шкулсем:
• 1-мӗш вырӑн — Элӗк районӗн Янтапа вӑтам шкулӗн вӗренекенӗ Никандрова Елена Вадимовна
• 2-мӗш вырӑн — Канаш районӗн Чакаҫ вӑтам шкулӗн вӗренекенӗ Павлова Юлия Александровна тата Вӑрнар районӗн Туҫиҫырма шкулӗн вӗренекенӗ Филиппова Снежана Витальевна
• 3-мӗш вырӑн — Вӑрмар районӗн Кавал шкулӗн вӗренекенӗ Авакова Анастасия Алексеевна тата Тӑвай районӗн Тӑрмӑш вӑтам шкулӗн вӗренекенӗ Андреева Н.А.
Вырӑс программипе ӗҫлекен шкулсем
• 1-мӗш вырӑн — И.
+18.3 °C